Nếu có một từ để mô tả năm 2024 của thị trường XR thì theo VNXR, thì có lẽ cụm từ đó chính là “nền tảng”. Trong năm qua, thị trường XR thiếu đi những buổi ra mắt hoành tráng như năm 2023 khi Apple ra mắt Vision Pro để rồi Meta đáp trả với Meta Quest 3. Tuy vậy, đã có những điểm nhấn quan trọng để đặt nền tảng cho tương lai của XR mà chúng ta sẽ cùng nhìn lại trong bài viết này.
Apple Vision Pro huy hoàng rồi vụt tắt
Apple Vision Pro ra mắt vào mùa hè năm 2023 và được bán ra vào năm đầu năm 2024, chiếc headset 3.500 USD từ Apple đã tạo cơn sốt khi mở bán, với ước tính khoảng từ 100.000 – 150.000 đơn vị được bán ra chỉ trong những tháng đầu. Tuy vậy, con số này sớm giảm vào nửa sau năm 2024, một phần do giá thành cao của chiếc headset này vượt quá hầu bao của đại đa số người dùng, phần nữa do thiếu đi những ứng dụng đủ thuyết phục người dùng chi trả khoản tiền đó.
Hơn một năm kể từ khi ra mắt, kho ứng dụng của Apple Vision Pro thiếu đi những trải nghiệm thuần XR như trên Meta Quest, một số nhà phát triển cho rằng lượng người dùng Vision Pro chưa đủ nhiều để họ đầu tư thời gian để phát triển và cả những trở ngại khi headset này không hỗ trợ tay cầm điều khiển như những thiết bị đối thủ, làm cho việc phát triển hay port games/ứng dụng trở nên khó khăn hơn.
Có một điều mà Apple làm rất tốt đó chính là “tái định nghĩa” lại những chuẩn mực của trải nghiệm người dùng trong XR với VisionOS, từ cách người dùng tương tác với eye tracking và hand tracking, độ nét của màn hình, hay camera passthrough không bị méo mó cho tới cách chiếc headset này dễ dàng kết nối với máy Mac. Những trải nghiệm này mượt mà hơn hẳn các đối thủ, và thậm chí có thể nói VisionOS đã gây áp lực cho Meta để cải thiện hệ điều hành HorizonOS trên các headset Quest.
Apple Vision Pro đã tạo ra rất nhiều hype (phấn khích), nhưng chưa thực sự là một sản phẩm thành công, nếu có một bài học được rút ra thì đó chính là chúng ta nên cẩn trọng về những sản phẩm được hype,
Thành công của Meta x Ray-Ban
Meta x Ray-Ban khép lại một năm 2024 với thành công ngoài mong đợi, chiếc kính này đã vượt qua kỳ vọng của cả Meta và EssilorLuxottica (tập đoàn sở hữu Ray-Ban), chiếc kính này trở thành sản phẩm bán chạy nhất tại nhiều thị trường theo báo cáo tài chính từ EssilorLuxottica. Một phần nhờ vào mức giá ở mức 300USD, không cao hơn những chiếc Ray-Ban phổ thông nhiều, và cũng không có quá nhiều khác biệt về thiết kế nhưng có thêm những tính năng hữu dụng như camera, tai nghe và đặc biệt là AI. Meta AI đã biến kính thông minh từ Meta thành một trợ lý thực thụ, giúp người dùng có thể thông dịch, hỏi đáp hay trò chuyện một cách tự nhiên.
Thành công của Meta x Ray-Ban với AI cũng mở ra một phân khúc mới trong thị trường kính thông minh: AI Glasses, những chiếc kính có khả năng nghe nhìn và tương tác với người dùng dưới tư cách trợ lý. Trong năm 2024 và 2025 đã và đang có những công ty ra mắt sản phẩm trong phân khúc sản phẩm này.
Meta Orion, tầm nhìn của Meta
Một sản phẩm nữa gây nhiều tiếng vang trong năm 2024, đây có thể coi là tầm nhìn của Meta về những chiếc kính AR của tương lai. Meta Orion là một chiếc kính đầy phức tạp, là thành quả 10 năm sau khi Meta mua lại Oculus và bỏ ra hơn 100 tỷ USD cho bộ phận Reality Labs. Tuy vậy, chiếc kính này sẽ không sớm có mặt trên thị trường, Meta dự kiến sớm nhất vào năm 2027 thì Meta Orion mới thành một sản phẩm mà người dùng có thể mua được.
Gorilla tag, thành công lớn từ một studio nhỏ
100 triệu USD tổng doanh thu, hơn 10 triệu người chơi chính là những con số để nói về sự thành công của tựa game khỉ đột này. Gorilla tag là một câu chuyện thành công điển hình khi phát triển games VR, không cần đồ hoạ mãn nhãn, điểm thu hút chính của tựa game này nằm ở lối chơi “vui nhộn” và cách họ xây dựng cộng đồng người chơi đầy “nhiệt tình”. Tất cả điều này được studio Another Axiom thực hiện với một team có thể nói là nhỏ, chỉ vỏn vẹn hơn 70 nhân sự, thua xa các studio lớn khi họ làm games.
Tương lai bất định của Magic Leap
Một lần nữa, tương lai của Magic Leap, một công ty từng được mong đợi sẽ trở thành ông lớn trong ngành lại rơi vào tình trạng bấp bênh. Sau hơn 3,5 tỷ USD đầu tư với lần gần nhất hơn 750 triệu USD từ quỹ Public Investment Fund từ Saudi Arabia vào năm 2023, tình hình tài chính của Magic Leap vẫn không khả quan hơn. Phần lớn số tiền này được Magic Leap dành cho việc phát triển AR headsets như Magic Leap 1 (đã thất bại), Magic Leap 2 (không mấy khả quan) và linh kiện cho kính AR như waveguide. Có nguồn tin cho rằng Magic Leap đang chuyển dịch từ công ty bán phần cứng sang nhượng quyền công nghệ với các linh kiện mà họ đã phát triển. Cũng có nguồn tin cho rằng một số nhân sự của Magic Leap đã đầu quân sang Google khi họ tái khởi động các dự án XR.
Android XR và Horizon OS
Android XR được ra mắt vào những ngày cuối năm 2024 nên không có nhiều tác động tới thị trường trong năm nhưng động thái này đánh dấu sự trở lại của Google với công nghệ XR, và với cả thị trường kính thông minh mà họ đã bắn phát súng đầu tiên với Google Glass. Trước mắt, sản phẩm Android XR đầu tiên sẽ là kính thông minh và headset từ Samsung, đây là những sản phẩm được Google hợp tác phát triển cùng Qualcomm và Samsung. Android XR cũng sẽ sớm có mặt trên headsets và kính thông minh của Sony, Lynx, và XREAL,…
Trong năm 2024, Meta cũng công bố việc đưa Horizon OS lên các thiết bị không phải từ Meta, và sẽ trực tiếp cạnh tranh với Android XR. Lợi thế lớn của Meta trước hệ điều hành từ Google nằm ở kho games và ứng dụng thuần VR/MR, về phía Google, điều này nằm ở tệp người dùng Android hàng tỷ người và cửa hàng ứng dụng Play Store mà người dùng có thể sử dụng ngay trên các thiết bị chạy Android XR.
VR cạnh tranh với Console
Trong mùa mua sắm cuối năm, một xu hướng có thể thấy được chính là doanh số của VR headset như Meta Quest 3S đã vượt mặt các máy chơi games như Xbox, PlayStation hay cả Nintendo Switch tại một số kênh mua bán tại Mỹ. Sự ra đời của các headsets VR có cấu hình cao hơn mở đường cho nhiều tựa games chất lượng cao ra đời phục vụ thị trường này, và cũng là đòn bẩy giúp mở rộng thị trường. Việc này cũng giúp người dùng có thêm lựa chọn bên cạnh máy chơi game truyền thống, máy chơi game cầm tay hay cả PC gaming.
Không chỉ dừng lại ở tính năng chơi game, các thiết bị VR còn mang đến trải nghiệm giải trí nhập vai mà các nền tảng truyền thống khó lòng cạnh tranh, từ cảm giác hiện diện trong không gian ảo đến khả năng tương tác sâu hơn với nội dung. Điều này đặc biệt thu hút các nhà phát triển và người chơi đang tìm kiếm sự đổi mới trong cách tiếp cận giải trí. Ngoài ra, việc VR tích hợp công nghệ theo dõi chuyển động và không gian ba chiều cũng mở ra tiềm năng phát triển những tựa game mới lạ, làm tăng sức hút và sự khác biệt so với các hệ máy console hiện có. Batman: Arkham shadow là một ví dụ điển hình về sự sáng tạo trong lối chơi và cách thu hút người chơi mà khó có được trên máy chơi game truyền thống.
Lời kết
Năm 2024 đã chứng kiến những bước tiến nền tảng trong thị trường XR, mặc dù không có sự bùng nổ như những năm trước. Apple Vision Pro đã tạo ra một làn sóng hứng thú ban đầu nhưng không duy trì được sự hấp dẫn do giá cao và thiếu ứng dụng đột phá. Ngược lại, sự hợp tác giữa Meta và Ray-Ban đã mang lại một sản phẩm AI Glasses thành công, mở ra một phân khúc mới trong thị trường kính thông minh. Meta Orion hứa hẹn một tương lai xa hơn với AR, trong khi Gorilla Tag đã chứng minh rằng sự sáng tạo và cộng đồng có thể dẫn đến thành công lớn trong VR gaming mà không cần ngân sách khổng lồ. Tuy nhiên, Magic Leap lại đối mặt với những thách thức tài chính và chiến lược, phản ánh sự bất định trong ngành. Cuối cùng, sự ra mắt của Android XR và sự mở rộng của Horizon OS từ Meta cho thấy thị trường đang chuyển mình về phía phần mềm và sự tích hợp hệ sinh thái. Thị trường VR cũng đang cạnh tranh mạnh mẽ với các console truyền thống, cho thấy một xu hướng thay đổi trong giải trí công nghệ cao. Năm 2024 là một năm của sự chuẩn bị và đặt nền móng cho những bước tiến lớn hơn trong tương lai của XR.
